اثرات نامتقارن درآمد نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران

کشورهای صادر کننده نفت همچون ایران، همانند کشورهای وارد کننده این محصول از عواقب و اثرات بحران های نفتی در امان نیستند. افزایش و یا کاهش ناگهانی قیمت نفت در بازار های جهانی و به دنبال آن تغییرات پیش بینی نشده در درآمد های نفتی که در ادبیات اقتصادی از آن به عنوان شوک یا تکانه نفتی یاد می شود جدا از مثبت یا منفی بودنشان، تأثیرات قابل تأملی در اقتصاد این کشورها به جای می گذارد. در این پایان نامه آثار نامتقارن درآمد های نفتی ایران که عمدتآ به واسطه تغییرات برونزای قیمت نفت در بازار های جهانی بروز پیدا می کند، بر روی چهار متغیر کلان اقتصادی ایران شامل نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ رشد مخارج عمرانی دولت و نرخ رشد مخارج جاری دولت، با استفاده از الگوی خود رگرسیون برداری ساختاری طی دوره 1369 تا 1387 و مبتنی بر داده های فصلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله در خصوص فرضیه اصلی تحقیق مبنی بر عدم تقارن تکانه های مثبت و منفی، دلالت بر آن دارد که اثرات تکانه های منفی به صورت کاهش رشد اقتصادی به مراتب بیشتر از اثرات تکانه های مثبت به صورت افزایش رشد اقتصادی بوده است. همچنین متغیر نرخ تورم و نرخ رشد مخارج جاری دولت نیز، در صورتی که معیار تفکیک شوک های مثبت و منفی سری قیمت نفت باشد، رفتار کاملاً نامتقارن از خود نشان می دهند. ولی اگر معیار تفکیک شوک های نفتی سری درآمدهای نفتی باشد، آنگاه عدم تقارن یاد شده در واکنش این دو متغیر به تکانه های نفتی به صورت عدم تقارن در جهت واکنش می باشد. به گونه ای که هر دوی این متغیرها هم در برابر شوک مثبت و هم در برابر شوک منفی نفت، افزایش را تجربه می کنند. در خصوص متغیر نرخ رشد مخارج مخارج عمرانی دولت نیز نتایج حکایت از اثرگذاری بیشتر شوک های مثبت بر رفتار این متغیر نسبت به شوک های منفی دارد.